Bovenop een kleine heuvel ongeveer 10 km ten noorden van Šiauliai staan duizenden en duizenden kruisen, geplant door talloze pelgrims. Op zaterdagen bezoeken pasgetrouwde stellen de heuvel. Groot en klein, duur en goedkoop, hout en metaal, de kruisen zijn devotioneel, om gebeden te begeleiden, of fijn gesneden volkskunstmeesterwerken. Andere zijn gedenktekens met bloemen, met een foto of een ander aandenken van de overledene, gegraveerd met een (heilige) boodschap. Er staan traditionele Litouwse koplytstulpis (houten sculpturen van een figuur met daarop een klein dak) tussen de kruisen, evenals prachtige sculpturen van de bedroefde Christus (Rūpintojėlis). Als je je eigen souvenir wilt toevoegen, dan kun je bij de handelaren op de parkeerplaats terecht.
Vanuit de kapel van het moderne bakstenen klooster, nu de thuisbasis van ongeveer een dozijn Franciscaner monniken, heb je een alternatief uitzicht op de door kruisen overwoekerde heuvel. Het klooster werd van 1997 tot 2000 achter de heuvel gebouwd. Het klooster was, naar verluidt, het idee van wijlen paus Johannes Paulus II, die na een bezoek aan de heuvel in 1993 zei dat hij hier graag een plek wilde zien van gebed. Achter het altaar in de kerk is de heuvel te zien door het plafond-tot-vloer raam. De Italiaanse architect Angelo Polesello ontwierp het.
De kunst van het maken van kruisen
Kruisen waren ooit symbolen van heilige vurigheid en nationale identiteit, zowel heidens als katholiek. Overgedragen van meester op leerling, werden de kruisen uit eikenhout gesneden, de heilige heidense boom. Ze werden als offer aan goden gebracht en waren gedrapeerd met voedsel, gekleurde sjaals (voor een bruiloft) of schorten (voor vruchtbaarheid). Nadat ze door priesters waren ingewijd, werden ze verbonden met christelijke ceremoniën, met een onmiskenbare heilige betekenis.
De kruisen, die tot 5 meter hoog waren, werden later symbolen van verzet tegen de bezetting. Als het gaat om het verklaren van de oorsprong van de Heuvel der Kruisen, zijn er bijna evenveel mythen als kruisen. Sommigen beweren dat het in drie dagen en drie nachten is gemaakt door de nabestaanden van krijgers die zijn omgekomen in een grote strijd. Anderen zeggen dat het het werk was van een vader die, in een wanhopige poging om zijn zieke dochter te genezen, een kruis op de heuvel plantte. Heidense tradities vertellen verhalen over heilige vuren die hier worden aangestoken en verzorgd door hemelse maagden.
Kruisen verschenen hier voor het eerst in de 14e eeuw. Ze vermenigvuldigden zich na bloedige anti-tsaristische opstanden en werden een krachtig symbool van lijden en hoop. Tijdens het Sovjettijdperk was het planten van een kruis een strafbaar feit, maar pelgrims bleven komen om de duizenden doden en gedeporteerden te herdenken. De heuvel werd minstens drie keer platgewalst. In 1961 vernietigde het Rode Leger de ongeveer 2000 kruisen die op de heuvel stonden, verzegelde de sporen die naar de heuvel leidden en groef greppels aan de basis, maar ’s nachts verschenen er weer kruisen. In 1972 werden ze vernietigd na de verbranding van een student uit Kaunas uit protest tegen de Sovjetbezetting. In 1990 telde de Heuvel van Kruisen maar liefst 40.000 kruisen, verspreid over 4600 vierkante meter. Sinds de onafhankelijkheid zijn ze minstens 10 keer vermenigvuldigd – en vermenigvuldigen ze zich nog steeds. In 1993 vierde paus Johannes Paulus II hier de mis (zijn preekstoel staat er nog steeds) en sierde een jaar later de heuvel met een pauselijk kruis en voegde zijn eigen boodschap toe aan de berg met opgeschreven kruisen: ‘Dank u, Litouwers, voor deze heuvel van Kruisen die voor de volkeren van Europa en voor de hele wereld het geloof van de mensen van dit land getuigen ‘.
