Sikhisme

Het sikhisme is een monotheïstische godsdienst die in het begin van de 16e eeuw ontstond in noordelijk India door de eerste leermeester Guru Nanak Dev. Het is een apart geloof en geen samenvoeging van hindoeïsme en islam, zoals soms gedacht wordt. De meeste aanhangers wonen in de Indiase deelstaat Punjab; hier wonen ongeveer 21 miljoen van de 26 miljoen aanhangers van het sikhisme (sikhs). Er zijn ook sikh gemeenschappen in Maleisië, Singapore, Oost-Afrika, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada.

Het sikhisme werd geïnspireerd op het onderwijs van tien goeroes: belangrijke religieuze onderwijzers en predikers. Een separate en progressieve religie met als basisgedachten één God, gelijkheid, rechtvaardigheid en vrijheid voor iedereen. Deze religie doet een beroep op zijn volgelingen om een leven van discipline, hard werken, liefdadigheid en meditatie te leiden. Zij accepteert het bestaan van alle geloven en tolereert geen bevooroordeling of onderdrukking op basis van godsdienst, kaste, kleur, geloofsbelijdenis, ras en/of sekse.

De doctrines zijn vastgelegd in de Goeroe Granth Sahib, het heilige boek voor sikhs. De stichter en de eerste goeroe was Goeroe Nanak (1469–1539). Goeroe Nanak stichtte dit geloof in de 15de eeuw met zijn ideologie van “Alle mensen zijn gelijk, vormen een onderdeel van het Goddelijke licht en kunnen de allerhoogste (spirituele) staat bereiken door samen te smelten oftewel op te gaan in die ene almachtige God”.

Het woord sikh is afgeleid van het sikkha uit Pali of śiṣya uit het Sanskriet; beide betekenen ze discipel. De betekenis houdt verband met het feit dat sikhs discipelen zijn van de tien goeroes.

De Tien Guru’s

Het sikhisme werd gevestigd door tien goeroes (leermeesters), die leefden tussen 1469 en 1708. Deze leermeesters waren intellectuelen wier hoofddoel in het leven het geestelijke en morele welzijn van de massa was. Elke goeroe voegde principes en praktijk toe aan hetgeen door zijn voorgangers werd onderwezen. Dit mondde uit in de verwezenlijking van de godsdienst. Goeroe Nanak was de eerste goeroe en Goeroe Gobind Singh de laatste. Voordat Goeroe Gobind Singh overleed, verklaarde hij dat Sri Goeroe Granth Sahib, het heilige boek, de uiteindelijke en definitieve sikh goeroe was.

Guru Granth Sahib

De Tiende Goeroe, Goeroe Gobind Singh Ji, was de laatste menselijke Goeroe. Hij heeft in 1708 de Goeroe Granth Sahib benoemd tot de permanente Goeroe van de Sikhs. Hij riep de Sikhs op om de Goeroe Granth Sahib te eren als het lichaam en geest van de Tien Goeroes.

De Goeroe Granth Sahib of Ādi Granth is meer dan een heilig boek voor de sikhs. Het is de elfde en definitieve goeroe van de sikhs. Daarom tonen aanhangers van het geloof een grote eerbied voor het boek. Het boek heeft tevens de centrale positie in de gurdwara, de sikh tempel. Het heilige geschrift staat op een dominant platform in de belangrijkste zaal van de gurdwara en wordt tijdens de dienst met grote eerbied en waardigheid op een troon geplaatst.

De Goeroe Granth Sahib bevat onder andere bijna 6000 hymnes die door de eerste vijf goeroes werden samengesteld.

Geloofsprincipes

• 

• 

• 

Deze formule van Geloven – Werken – Naastenliefde is een houvast voor Sikhs om zo hun primaire doel te verwezenlijken; namelijk god te vereren door de samenleving te dienen. Een Sikh moet zich in zijn denken en doen eerlijk en onbaatzuchtig opstellen. Het kan gezien worden als een soort gedragscode waaraan een Sikh herkend kan worden. Het Sikhisme gelooft in een concept waarbij eenwording met God (=Waheguru) bereikt kan worden door Hem en Zijn gehele creatie lief te hebben.

De Vijf K’s

De vijf symbolen van Khālsā, allen beginnend met de letter K, zijn voor alle mannelijke sikhs van belang. Ze worden vermeld in RahatnāmāĨ, die door tijdgenoten van Goeroe Gobind Singh werd opgesteld; in de Granth Sahib zijn de vijf k’s (kakkars) niet terug te vinden.

De belangrijkste van de K’s is;
Kesh (haar) – hetgeen betekent dat Khālsā hun hoofdhaar, baard en snor niet mogen knippen of scheren. Ongeknipt haar wordt als heilig beschouwd, een traditie die tot de eerste goeroes teruggaat. Khālsā binden hun haar op met behulp van een tulband (Dastar).
De andere vier k’s zijn:
kanghā (kam)
kacch (kacchera) – een korte broek die meestal onder de kleding wordt gedragen
kirpān – dolk
kārā – een metalen armband, die om de rechterarm gedragen wordt

Gurudwara Bezoeken

In de gurudwara zijn 3 belangrijke plaatsen:

Diwan zaal : een grote zaal, waar de spirituele geschriften van Guru Granth Sahib zich overdag bevinden.
Sukhasan plaats : de plaats waar de guru granth sahib tijdens de nacht rust (als sikh beschouw je de guru granth sahib als levend guru). 
Langer zaal : de zaal waar iedereen gezamenlijk kan eten.

Voordat je in een Gurdwara betreedt gelden de volgende regels als teken van respect: 
– Bezoekers moeten hun hoofd bedekken met een tulband of een chunni (sjaal);
– Bezoekers moeten hun schoenen uit doen en plaatsen in de daarvoor bestemde rekken. 

Bij het naderen van de Guru Granth Sahib (spirituele geschriften) tonen  de bezoekers respect aan de Guru Granth Sahib door middel van ‘Matha Thekna’. Matha Thekna is een spirituele uiting door neer te buigen door je knieën, en dan de vloer aanraken met het voorhoofd.

In principe kan men zitten waar men wenst in de Diwan zaal. Het is niet respectvol om met uitgestrekte benen naar de Guru Granth Sahib te zitten, daarom zit iedereen in kleermakers houding.

Aan één kant van de zaal is de Manji Sahib (guru’s plaats). Raggees (muzikanten) dragen Shabads (geschriften) voor en spelen harmonium en tabla (kleine drums). De dienst eindigt met Ardas (formeel gebed) en Parshad (een warme zoetigheid, gemaakt van meel, boter, suiker en water).

De Gouden Tempel

Sri Harmandir Sahib is ook bekend als de Gouden Tempel. Deze laatste naam heeft de tempel te danken aan zijn indrukwekkende schoonheid en gouden omhulling. Hij is een levend symbool van spiritualiteit en historische tradities van het Sikhisme. Al sinds zijn bouw is de tempel en het bij behorende reservoir een bron van inspiratie voor de Sikh gemeenschap.
De Harmandir Sahib staat symbool voor de onverwoestbaarheid van het Sikh geloof. De Goeroe heeft bij het ontwerpen ervoor gezorgd dat de Harmandir Sahib vier deuren heeft; aan de noordelijke, westelijke, oostelijke en zuidelijke zijde is een deur gemaakt. Deze vier deuren moeten mensen uit alle verschillende kasten en rassen een welkom gevoel geven welkom te zijn. Mensen uit elke religie zijn welkom in de tempel. Een andere heel bijzondere eigenschap aan de bouw van de Harmandir is dat de tempel, in plaats van op een verhoging, zoals de gewoonte is in de architectuur van de hindoeïstische tempels, zelfs lager dan haar omgeving is gebouwd, zodat de bezoekers trappen af moeten lopen om de tempel te bezoeken. Dit is gedaan om de tempelbezoekers een gevoel van bescheidenheid, in plaats van egoïsme of hoogmoed mee te geven.
De tempel is omringd door water, wat de uitzonderlijk mooie architectuur van het gebouw accentueert. Maar het water dient niet alleen om dit heilige gebouw bijzonder te maken. De ‘Tempel in het water’ heeft ook spirituele waarde. Puurheid van de ziel, helderheid van gedachten, eenvoud van karakter worden ook gesymboliseerd door het water.

De Tulband

De tulband is een deel van een Sikhs leven en moet altijd gedragen worden in het openbaar. In een tulband kan een Sikh zijn lange haar bij elkaar houden en blijft het schoon. De tulband symboliseert nederigheid, spiritualiteit, waardigheid en zelfrespect. 
Een Sikh kan een dastaar dragen- ook bekend als ‘putka’ (sporterstulband) om te sporten. Of een dastaar kan door kinderen gedragen worden.
Een tulband dragen wil niet zeggen dat iemand een goeie Sikh is. Sikhisme gaat over liefde hebben voor God in je hart en goeie daden verrichten. Zonder deze eigenschappen, is iemands buitenkant niet van betekenis.

Een tulband is ongeveer 3 meter lang. De kleur heeft geen speciale betekenis. De Sikhs schrijven geen speciale betekenis toe aan de kleur of de vorm van een tulband. De vorm van een tulband kan verschillen en is soms afhankelijk van de regionale stijl. Een Sikh draagt een tulband omdat hij trots is om als Sikh herkend te worden en daarmee geïdentificeerd te worden met alle waardige leefprincipes die hij nastreeft. Een sikh is iemand die zich niet zal verbergen in een passieve massa ten tijden van onrecht, maar juist gezien zijn uiterlijke kenmerken verplicht is om de universele rechten van de mens te beschermen. 
Voor een Sikh is een tulband gezegend en wordt het niet gezien als een petje of hoed. De Sikh Guru’s hebben het dragen van een tulband voorgeschreven en hebben zelfs hun leven opgeofferd om dit recht in ere te houden.