Wie is wie in het Tibetaanse Boeddhisme?

Siddhartha Gautama Boeddha

Gautama Boeddha

Gautama Boeddha was een spiritueel leider op wiens leer het boeddhisme is gebaseerd. Hij leefde waarschijnlijk van ca. 450 v.Chr. tot ca. 370 v.Chr. in Nepal. Siddhartha Gautama werd tachtig jaar oud. Volgens religieuze overleveringen bereikte Gautama Boeddha complete en volledige verlichting, Strikt genomen is een Boeddha iemand die op eigen kracht compleet en volledig ontwaakt is, en zijn of haar kennis deelt met anderen zodat die ook kunnen ontwaken. Breder genomen is elke volledig ontwaakte persoon een Boeddha. Met de naam Boeddha wordt vaak de stichter van het boeddhisme aangeduid: Gautama Boeddha. Het woord Boeddha in de taal Pali omvat de begrippen ‘de ontwaakte’, ‘de verlichte’ en ‘degene met een allesomvattend inzicht’. Gautama Boeddha wordt ook wel de Sakyamuni Boeddha genoemd. Volgens overlevering zijn er voor Gautama Boeddha nog een aantal andere boeddha’s geweest (een beroemde lijst noemt 28 boeddha’s). Boeddha werd geboren in een hindoe-familie. Boeddha heeft in het Hindoeïsme de status van negende incarnatie van Vishnoe verworven. In de Theravada traditie is Gautama Boeddha de achtentwintigste Boeddha. Boeddhisten geloven dat wanneer de leer van het boeddhisme verloren is in de wereld, er na een zeer lange periode weer een nieuwe persoon het Boeddha schap zal bereiken. De volgende Boeddha heet Maitreya Boeddha.

Maitraya Boeddha

Bodhisattva

Avalokiteshvara

Een bodhisattva verwijst naar een wezen (sattva) dat naar verlichting (bodhi) streeft, een wezen dat heel actief anderen bijstaat op het pad naar boeddhaschap. Bekende bodhisattvas: De bodhisattva van Groot Mededogen, ook wel Avalokiteshvara (India) of Chenrezig (Tibet) genoemd. Tibetanen geloven dat de dalai lama de fysieke representatie van
Chenrezig is. Manjushri is de bodhisattva van Grote Wijsheid en Samantabhadra, de bodhisattva van Perfecte Activiteit.

Manjushri en Samantabhadra flankeren vaak het beeld van Sakyamuni Boeddha.

Manjushri en Samantabhadra

De Jowo Shakyamuni of Jowo Rinpoche is het meest vereerde en heiligste voorwerp in het Tibetaans boeddhisme. Het is een standbeeld dat verondersteld wordt Gautama Boeddha uit te beelden op de leeftijd van 12 jaar. (Een Jowo is meer in het algemeen een afbeelding van de historische Boedhha op jongere leeftijd.) Het standbeeld is aanwezig in de Jokhang tempel in Lhasa.

Jowo Shakyamuni of Jowo Rinpoche

De drie voorouderlijke religieuze koningen, de beroemdste van de oude koningen van Tibet, die de grootste bijdrage hebben geleverd aan het vestigen van de leer van de Boeddha in Tibet zijn:

Songtsen Gampo

Songtsen Gampo (605–650), wordt in de traditionele lijst van de koningen van Tibet als de drieëndertigste benoemd. Onder Songtsen Gampo strekten de Tibetaanse troepen zich uit tot NoordIndia en bedreigden zelfs de grote Tangdynastie in China. Zowel Nepal als China reageerden op de Tibetaanse invallen door in te stemmen met allianties door middel van een huwelijk. Prinses Wencheng, de Chinese bruid van Songtsen Gampo en prinses Bhrikuti, zijn Nepalese bruid, werden belangrijke historische figuren, omdat door hun invloed het Boeddhisme voet aan de grond kreeg op het Tibetaanse plateau.

Trisong Detsen

Trisong Detsen (742-ca.800) wordt in de traditionele lijst van de koningen van Tibet als de achtendertigste benoemd. De grote betekenis van Trisong Detsen ligt in het feit, dat hij definitief kiest voor het boeddhisme als de leidende religieuze en intellectuele beweging van het land. Trisong Detsen was verantwoordelijk voor de oprichting van het Samye-klooster, het eerste klooster in Tibet.

Tri Ralpachen

Tri Ralpachen (806 -838) ook bekend als Tritsuk Detsen wordt in de traditionele lijst van de koningen van Tibet als de eenenveertigste benoemd. Hij is een van de kleinzonen van koning Trisong Detsen.

Shantarakshita

Shantarakshita

Shantarakshita was in de 8e eeuw een Indiaas boeddhistische geestelijke. Hij zou volgens de klassieke lezing door de koning Trisong Detsen zijn uitgenodigd het boeddhisme in Tibet te bevorderen. Shantarakshita kreeg onder meer de opdracht en de verantwoordelijkheid voor de bouw van het eerste boeddhistische klooster in Tibet, Samye. De bouw ervan verliep niet voorspoedig wat werd geweten aan de lokale godheden en demonen die niet erg enthousiast over het project zouden zijn geweest. Pogingen deze geesten te verdrijven mislukten en Shantarakshita was gedwongen de koning te melden dat deze taak boven zijn vaardigheden en mogelijkheden lag. Hij adviseerde de koning om hulp van een tantrisch meester, Padmasambhava, in te roepen. Padmasambhava arriveerde in Tibet en gaf de geesten en demonen het ultimatum zich tot het boeddhisme te bekeren dan wel te verdwijnen. Die kozen voor de eerste optie en beloofden daarbij voortaan Tibet en bovenal de dharma te beschermen met dezelfde wil en kracht als waarmee ze tot dan toe het boeddhisme hadden bestreden.

Padmasambhava of Guru Rinpoche

Padmasambhava of Guru Rinpoche

Padmasambhava of Guru Rinpoche is in de boeddhistische geschiedschrijving de persoon die feitelijk verantwoordelijk is voor de introductie van een georganiseerd boeddhisme in Tibet. Hij zou de grondlegger zijn van het tantrisch boeddhisme in de 8e eeuw. In Bhutan en Tibet is hij bekend als Guru Rinpoche (“De kostbare meester”) en met name binnen de traditie van de nyingma wordt hij beschouwd als de tweede Boeddha.

Four Guardian Kings (Chökyong)

Four Guardian Kings

Four Guardian Kings (Chökyong). De vier Chökyong worden normaal gesproken gezien bij de ingang van de kloosters en zijn mogelijk van Mongoolse origine. Zij zijn de beschermers van de vier hoofdrichtingen.

Lama Tsongkhapa

Tsongkhapa

Lama Tsongkhapa (Tsongkha, 1357 – Ganden, 1419) was de grondlegger van het gedachtegoed van de gelug-orde binnen het Tibetaans boeddhisme (geelkappen). Hij was de belangrijkste hervormer in de geschiedenis van dat boeddhisme.

Dalai Lama

De dalai lama is de belangrijkste tulku, gereïncarneerde lama, van de gelug, een van de tradities binnen het Tibetaans boeddhisme. De eerste persoon die tijdens zijn leven die benaming dalai lama kreeg was Sönam Gyatso (1543-1588). In de chronologische lijst van de successie geldt hij als de derde dalai lama. Zijn twee voorgangers als belangrijkste tulku van de gelug ontvingen die benaming postuum. Vanaf de vijfde dalai lama Ngawang Lobsang Gyatso (1617– 1682) kunnen de dalai lama’s beschouwd worden als de belangrijkste lama’s van het Tibetaans boeddhisme.

Medicine Boeddha

Medicine Boeddha

Medicine Boeddha, Bhaisajyaguru, (‘King of Medicine Master and Lapis Lazuli Light), is de Boeddha van genezing en geneeskunde in het Mahayana-boeddhisme. Meestal aangeduid als de ‘Geneeskunde Boeddha’, wordt hij gezien als een ‘dokter’ die dukkha (lijden) geneest met behulp van het medicijn van zijn leringen.

Tara

Tara

Een Tara is in het boeddhisme een vrouwelijke vredesmanifestatie van verlichtende wijsheid. Er zijn 21 verschillende gedaanten die allen Tara heten in alle kleuren van de regenboog, zoals de Groene Tara en de Witte Tara, resp. de godheden van het moederschap en van het handelen. In deze twee favoriete gedaanten zit ze op een troon van lotus en maan en wanneer ze een been uitsteekt dan betekent dit dat ze gereed is tot handelen.

Tara betekent letterlijk de redster. In het boeddhisme is Tara een uitstraling van de bodhisattva Avalokiteshvara. Ze is ontstaan uit tranen die Avalokitesvara uit compassie met alle wezens vloeide. Tara is daarom bovenal de essentie (godheid) van het medeleven. Zij is de moeder van het Tibetaanse volk en staat bekend als een vrome koningin of gemalin. Roep haar aan of pak haar mandala en zij komt aanvliegen om te helpen.